Gemeente Amsterdam

Commissie Omgevingskwaliteit De Schoonheid van Amsterdam

Welstandsgegevens voor dit adres

VICTORIEPLEIN

 
Zaaknummer: 59382
Aanvraagnummer:
Advies aan: alle stadsdelen
 
Voorinformatie - - advies
Behandeld: 07-02-2011 door Commissie IV


De commissie heeft de aanvraag getoetst aan de selectiecriteria voor monumenten te weten de stedenbouwkundige waarde, de architectonische waarde en de cultuurhistorische waarde. Daarnaast wordt bekeken in hoeverre objecten nog gaaf zijn en/of zeldzaam voor een bepaalde periode of voor een bepaald gebouwtype.
Voor de "wolkenkrabber"op het Victorieplein heeft Commissie IV vastgesteld dat dit pand bovenlokale architectonische, cultuurhistorische en stedenbouwkundige waarden bezit die plaatsing op de rijkslijst rechtvaardigen. Daarnaast is de flat gaaf en typologisch bijzonder. Voor een uitgebreide motivatie wordt verwezen naar het advies van 10 maart 2011.

Cultuurhistorische waarde
De Wolkenkrabber getuigt van een belangrijke fase in de discussie over hoogbouw die in Amsterdam werd gevoerd, met name over de wenselijkheid om mensen op een grote hoogte in de stad te laten wonen. De appartementen waren destijds voorzien van moderne huishoudelijke gemakken (CV in alle kamers, ligbad, vuilstortkokers, boodschappenlift, frigidaire). Bouwhistorisch waarde kan worden toegewezen aan de toepassing van een betonskelet in plaats van een staalconstructie, hetgeen een opmerkelijke keuze was. Terwijl bij de eerste wolkenkrabber in Nederland (het Witte Huis, Rotterdam) baksteen werd gebruikt, en vrijwel alle Amerikaanse varianten een staalconstructie hebben, is voor deze eerste Amsterdamse hoogbouw gekozen voor gewapend beton.
De bouw van de hoogbouw viel samen met de instroom van veel Joodse immigranten tijdens het interbellum, die in de Wolkenkrabber en in de aangrenzende woningbouwblokken een woning vonden. De appartementen boden in de oorlogsjaren onderduikmogelijkheden en er was een illegale radiopost gevestigd. Daarnaast was het Daniël Willinkplein (het latere Victorieplein) een verzamelplaats voor Joden die werden gedeporteerd. De wolkenkrabber is derhalve nauw verweven met de (Joodse) biografie van de Rivierenbuurt en vormde de achtergrond van een belangrijke periode uit de Nederlandse geschiedenis.

Stedenbouwkundige waarde
Het door J.F. Staal ontworpen woningbouwcomplex heeft stedenbouwkundige waarde door de prominente positie die de hoogbouw inneemt op de splitsing van drie hoofdverkeersaders van Amsterdam Zuid. In positionering en vormgeving is dit complex een succesvolle extensie van de rol die H.P. Berlage, de ontwerper van Plan Zuid, aan monumentale gebouwen toekende. Het complex waartoe ook de beide woningbouwblokken ter weerszijde van de hoogbouw horen, geeft vorm aan de stedelijke ruimtes rondom het complex en is een landmark voor Amsterdam Zuid.

Architectonische waarde
De hoogbouw aan het Victorieplein heeft architectonische waarde als een zeer geslaagde uitwerking van een van de eerste woontorens van Nederland. Het is bovendien een van de meest spraakmakende en in esthetisch opzicht zeer geslaagde werken in het oeuvre van J.F. Staal, die nationaal en internationaal wordt gerekend tot een van de belangrijkste architecten uit het begin van de 20ste eeuw. Bijzonder aan het complex is dat het, ondanks enkele aan de hoogbouw uitgevoerde renovaties, nog vrijwel gaaf is wat betreft detaillering en materialisering. Wat betreft de constructie is het gebouw vanwege zijn betonskelet met bakstenen invulling van belang. In een aantal appartementen bevinden zich nog authentieke interieuronderdelen.

Conclusie
Alle bovengenoemde waarden in ogenschouw nemende, concludeert de commissie dat er sprake is van een pand met bovenlokale architectonische, stedenbouwkundige en cultuurhistorische waarden. Om deze reden adviseert Commissie IV om dit gebouw als rijksmonument aan te wijzen. In het verlengde hiervan vraagt zij aandacht voor de authentieke details in het interieur, die in sommige appartementen nog aanwezig zijn. Tot slot vraagt de commissie aandacht voor de wolkenkrabber als middelpunt van een architecturaal ensemble. De commissie benadrukt dat de twee zijvleugels onlosmakelijk zijn verbonden met de hoogbouw en ook als onderdeel van het complex aangewezen dienen te worden. De samenhang van het geheel is van groot belang. Zij wacht een adviesaanvraag hiervoor af.

Adres

VICTORIEPLEIN

Criteria zoeken

Adviezen zoeken