De Commissie Omgevingskwaliteit bestaat uit onafhankelijke en ambtelijke deskundigen op het gebied van architectuur, stedenbouw, architectuurhistorie, landschap en openbare ruimte. Voor de beoordeling van aanvragen voor woonboten, historische schepen en kunst in de openbare ruimte, maakt de commissie gebruik van de adviezen van specialisten (adviseurs).

De voorzitter en de leden van de Commissie Omgevingskwaliteit worden op voorstel van het college van burgemeester en wethouders door de gemeenteraad benoemd. 

De belangrijkste taak van de commissie is de advisering over de kwaliteit van ruimtelijke ontwikkelingen aan het Amsterdamse gemeentebestuur (stadsdelen en centrale stad).  Zij adviseert over transformaties aan de bestaande bebouwing, waaronder veel monumenten en gebouwen met cultuurhistorische waarde, en nieuwe stedenbouwkundige en architectonische ontwikkelingen in de stad, inclusief plannen voor de openbare ruimte. Ook het adviseren over reclame, kunst in de openbare ruimte, woonboten en historische schepen hoort tot de taken van de commissie, evenals advies over de plaatsing van panden en objecten op de rijks- en/of gemeentelijke monumentenlijst.

De Commissie Omgevingskwaliteit bestaat uit vijf subcommissies: de drie gebiedsgerichte subcommissies 1, 2 en 3 die adviseren over (concept-) aanvragen omgevingsvergunning, de subcommissie Integrale Omgevingskwaliteit waarbij het accent ligt op een integrale advisering over alle ruimtelijke aspecten in een vroeg stadium van de planvorming en de subcommissie Aanwijzing Monumenten.

De voorschriften ten aanzien van de samenstelling, inrichting en werkwijze van de commissie zijn vastgelegd in de Verordening op de Commissie Omgevingskwaliteit Amsterdam.

Een- à tweemaal per jaar komt de voltallige Commissie Omgevingskwaliteit bijeen voor een themabijeenkomst over bijvoorbeeld beleidskwesties. De vergadering van de gehele Commissie Omgevingskwaliteit wordt het Plenum genoemd.

De commissie wordt ondersteund door een professioneel gemeentelijk secretariaat, het Bureau van de Commissie Omgevingskwaliteit.