Toestemming vragen om te bouwen

Aanvraag van een omgevingsvergunning

In de nota staat beschreven hoe welstand werkt en waarom voor de meeste sloop-, bouw- en verbouwplannnen een omgevingsvergunning moet worden aangevraagd. Deze aanvraag zal door de gemeente op verschillende punten beoordeeld worden. Er wordt getoetst of een plan voldoet aan de eisen uit het Bouwbesluit, zoals veiligheid, gezondheid of energiezuinigheid. Ook wordt gekeken of het bouwplan in het bestemmingsplan/ Omgevingsplan past. Is dat het geval, dan wordt beoordeeld of het plan voldoet aan redelijke eisen van welstand, tenzij de gemeenteraad heeft bepaald dat het betreffende bouwwerk of gebied welstandsvrij is. Wát die redelijke eisen van welstand zijn, wordt vastgesteld door de gemeenteraad in de welstandsnota. Over het proces van de toetsing van bouwplannen aan de criteria in de welstandsnota zijn afspraken gemaakt.

Wanneer is geen omgevingsvergunning nodig?

Veel kleine bouwwerken kunnen zonder omgevingsvergunning worden uitgevoerd. Via de zogenaamde vergunningcheck van het Omgevingsloket online is na te gaan of er voor een bouwplan een omgevingsvergunning nodig is.
Met ingang van 1 januari 2012 is ook een aantal activiteiten aan rijksmonumenten en in rijksbeschermde gezichten vergunningvrij. Zie voor meer informatie de website van de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed. Met ingang van 1 januari 2013 geldt dit ook voor gemeentelijke monumenten en gemeentelijk beschermde stadsgezichten. Bij twijfel over de vraag welke werkzaamheden vergunningvrij zijn is het raadzaam contact op te nemen met het stadsdeel of met Monumenten & Archeologie.

Excessenregeling

Ook bij vergunningsvrij bouwen gelden de regels met betrekking tot onder meer veiligheid en gezondheid uit het Bouwbesluit en het burenrecht zoals vastgelegd in het Burgerlijk Wetboek. Bouwwerken die zonder vergunning mogen worden gebouwd, moeten aan minimale welstandseisen voldoen. Ze mogen ‘niet in ernstige mate in strijd zijn met redelijke eisen van welstand’. Als dit wel het geval is, is sprake van een ‘exces’. Wanneer sprake is van een exces is omschreven in de ‘excessenregeling’ in de welstandsnota.

Om vooraf zeker te zijn dat er geen sprake is van een exces is het raadzaam de criteria te hanteren die gelden voor eenzelfde bouwwerk waarvoor wel een omgevingsvergunning vereist is. Vergunningsvrije bouwwerken die voldoen aan de welstandscriteria voor veel voorkomende kleine bouwplannen zijn in elk geval niet in strijd met redelijke eisen van welstand.

Voldoen aan de welstandsnota

De welstandsnota geeft aanwijzingen voor het uiterlijk van bouwwerken, bijvoorbeeld voor de exacte plaats van een bouwwerk, voor de aard van de architectuur, of van welke materialen iets gemaakt kan worden. De in de welstandsnota opgenomen welstandscriteria mogen de bouwmogelijkheden die het Omgevingsplan toestaat (waaronder het bouwvolume) niet onmogelijk maken, maar bij de welstandsbeoordeling mag wél een relatie worden gelegd met de planologische aspecten. Als het bestemmingsplan ruimte biedt voor alternatieven, kan een negatief welstandsadvies worden gegeven als de gekozen stedenbouwkundige of architectonische oplossing te sterk afbreuk doet aan de ruimtelijke beleving van het betreffende gebied.

Conceptaanvraag indienen

Een conceptaanvraag indienen kan helpen om sneller een vergunning te krijgen. Een conceptaanvraag geeft meer zekerheid rondom de vergunningaanvraag en voorkomt dat een geheel uitgewerkt bouwplan in een (te) laat stadium aangepast moet worden aan het Omgevingsplan of aan de welstandscriteria uit de welstandsnota.

Een conceptaanvraag kan worden ingediend op basis van een schetsplan, tekeningen van gevels en plattegronden, een situatietekening en de te gebruiken kleuren en materialen. Een conceptaanvraag wordtgetoetst aan het Omgevingsplan en aan redelijke eisen van welstand. Eventuele obstakels kunnen in een vroegtijdig stadium worden opgelost.

Het adviestraject

Voor vergunningplichtige bouwactiviteiten is een welstandsadvies verplicht. Het welstandsadvies moet gebaseerd zijn op de door de gemeenteraad vastgestelde welstandsnota. In de Omgevingswet is geregeld aan welke voorwaarden een gemeentelijke adviescommissie moet voldoen. De commissie brengt advies uit aan burgemeester en wethouders en aan de dagelijkse besturen van de stadsdelen.

Toets door het stadsdeel

In de nota zijn onder de titel, ‘Standaardtoets voor veel voorkomende kleine bouwplannen’, voor vele kleine ingrepen aan de bestaande bebouwing concrete criteria opgenomen. Deze criteria zijn niet per definitie dwingend, maar hebben vooral als doel aan aanvragers zo veel mogelijk zekerheid te geven over het verkrijgen van een positief welstandsadvies. Als bouwplannen aan de beschreven criteria voldoen c.q. deze standaardoplossingen volgen, kan de toetsing worden uitgevoerd door een door het stadsdeel aangewezen ambtenaar (bijvoorbeeld een welstandscoördinator). Hierbij wordt gebruik gemaakt van de Matrix ambtelijke toetsing.

Ook aanvragen voor gevelreclame worden in de meeste gevallen ambtelijk getoetst. Hiervoor zijn in de nota concrete criteria opgenomen, onder de titel ‘Welstandscriteria categorieën’.

Bij kleine bouwplannen en gevelreclame die (potentiële) monumenten betreffen, wordt altijd advies gevraagd aan de Commissie Omgevingskwaliteit.

Advies door de commissie

Complexere of grootschaliger bouwplannen worden door de stadsdelen en centrale stad altijd ter beoordeling aan de COK voorgelegd. Deze baseert haar advies hoofdzakelijk op de gebiedsgerichte criteria beschreven in de nota onder de titel, ‘Welstandscriteria ruimtelijke systemen’. De COK is voor Amsterdam tevens de monumentencommissie. Zij brengt advies uit over aanvragen voor de wijzigingen aan gemeentelijke en rijksmonumenten. In de samenstelling van de commissie is met deze taak rekening gehouden. Bij aanvragen voor een monument is Monumenten Archeologie de vaste adviseur van de commissie. 

De COK publiceert de vergaderdata en agenda’s op haar website Op deze pagina is ook informatie te vinden over het bijwonen van vergaderingen.

Het bestuur beslist

Het welstandsadvies wordt uitgebracht aan de dagelijkse besturen van de stadsdelen of, als het om plannen van de centrale stad gaat, aan het college van B&W. Zij nemen vervolgens een besluit over het al dan niet verlenen van een omgevingsvergunning. Het advies van de COK is niet bindend, maar in de regel neemt het bestuur het advies van de commissie over.

Het bestuur kan ook besluiten het advies van de COK niet op te volgen. Een aanvraag om een omgevingsvergunning wordt dan ‘contrair vergund’. Dit kan het geval zijn bij plannen waarbij het toepassen van de vastgestelde welstandscriteria heel nadelige effecten heeft op andere belangen, bijvoorbeeld belangen van economische of maatschappelijke aard.

Bezwaar en beroep

Een welstandsadvies is geen overheidsbesluit en kan daarom niet als zodanig worden aangevochten. De mogelijkheid om bezwaar te maken tegen het welstandsadvies ontstaat pas bij het besluit over de omgevingsvergunning, die (mede) op dat advies gebaseerd is.