De minister of staatssecretaris van Cultuur kan onroerende zaken aanwijzen als beschermd rijksmonument. Criteria voor aanwijzing staan in de Erfgoedwet. 
De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed is verantwoordelijk voor het al dan niet ontvankelijk verklaren van het verzoek van een belanghebbende tot aanwijzing van een rijksmonument. Bureau Monumenten en Archeologie stelt daarop een monumentenbeschrijving op, maakt foto’s en levert inhoudelijke kennis. Vervolgens vraagt het dagelijks bestuur van het betreffende stadsdeel advies aan de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit. Op basis van dit advies neemt het dagelijks bestuur een principebesluit en stelt aan de staatssecretaris voor het object al dan niet te beschermen. De staatsecretaris beslist over de aanwijzing tot beschermd rijksmonument nadat hij of zij de Raad voor Cultuur heeft gehoord.

Aanwijzen van gemeentelijke monumenten

Het plaatsen van onroerende zaken op de gemeentelijke monumentenlijst is de verantwoordelijkheid van het dagelijks bestuur van een stadsdeel. Het bestuur bepaalt of een aanvraag ontvankelijk wordt verklaard en verzoekt Monumenten & Archeologie om een monumentenbeschrijving en foto’s te maken en inhoudelijke kennis te leveren. Vervolgens vraagt het dagelijks bestuur van het betreffende stadsdeel advies aan de Commissie Ruimtelijke Kwaliteit. Op basis daarvan neemt het dagelijks bestuur een besluit over aanwijzing als beschermd gemeentelijk monument. 

Staat mijn pand op de monumentenlijst? 

Wie wil weten of zijn of haar pand een monument is, kan dat het beste navragen bij Monumenten & Archeologie. M&A heeft een brede expertise op het gebied van monumenten. Ook heeft M&A tot taak eigenaren te ondersteunen bij het in stand houden en restaureren van monumenten en advies te geven inzake subsidies op restauratie en onderhoud van monumenten.