Na veel sloop en nieuwbouw bestaat de aanpak van de woningvoorraad in de AUP-gebieden nu vooral uit verbetering van de bestaande woningen. Ook binnen deze gebieden is de verduurzaming van de woningvoorraad een grote en belangrijke opgave: minder verbruik van energie en water, beter binnenklimaat en gebruik van alternatieve energiebronnen. Deze maatregelen hebben invloed op de kwaliteit en het uiterlijk van de woning. De kunst is om in de verduurzamingopgave in de AUP-gebieden ook de woningkwaliteit en de verschijningsvorm in gelijke mate aandacht te geven. Immers, deze onderdelen bepalen ook de duurzaamheid van de woning.

In de oudere stadsdelen zoals de gordel ’20-‘40 is verduurzaming die de oorspronkelijke architectuur respecteert en behoudt min of meer algemeen aanvaard. We zien daar nog maar weinig initiatieven die de bestaande verschijningsvorm van de woongebouwen aantasten.

Dit geldt nog niet voor de AUP-gebieden. Nu gebeurt het te vaak dat de verschijningsvorm en de culturele waarde van een woning bij de planvorming kind van de rekening is. Het enige wat de Commissie voor Ruimtelijke Kwaliteit van de gemeente Amsterdam (CRK) dan nog kan doen is op de rem trappen in een te laat stadium (vergunningsaanvraag) tot frustratie van alle partijen. Dat moet en kan anders. De CRK ziet de noodzaak van een brede en breed gedragen aanpak (duurzaamheid + woningkwaliteit + verschijningsvorm) en wil in de verdere ontwikkeling daarvan een voortrekkersrol spelen. De CRK zet haar expertise in op het gebied van architectuur en bouwen samen met de Afdeling Ruimte en Duurzaamheid en Afdeling Monumenten en Archeologie.

Een van de middelen om tot een breed gedragen aanpak te komen is de leidraad Mooi Verduurzamen. In deze leidraad wordt voor verschillende categorieën van gebouwen mogelijke benaderingswijzen, oplossingsrichtingen en aandachtspunten op een rij gezet. Dat doen we door de kennis uit gerealiseerde projecten gestructureerd in kaart te brengen en te ontsluiten. Daarnaast zijn gesprekken gevoerd met betrokken partners (vastgoedeigenaren, bewoners, bouwers, architecten, industrie en leveranciers). De leidraad is uitdrukkelijk geen nieuw beleid, maar een explicitering van bestaand beleid. De leidraad Mooi verduurzamen moet in de verduurzamingopgave in De AUP-gebieden leiden tot:

• een grotere kennis van het belang van verschijningsvorm en culturele waarde van de woningvoorraad bij betrokken partijen;
• een breder draagvlak bij betrokken partijen inclusief politiek draagvlak voor uitgekristalliseerde vormen van aanpak;
• een snellere en efficiëntere planontwikkeling door architecten, bouwers en hun opdrachtgevers;
• een snellere en gerichtere productontwikkeling bij industrie en leveranciers;
• en last but not least: een hogere architectonische waarde van de verduurzaming.

De (concept) leidraad bestaat in essentie uit twee onderdelen: een procesleidraad en een inhoudelijke leidraad. De procesleidraad is een stappenplan van initiatief tot vergunning, realisatie en publicatie te komen (zie hieronder). De inhoudelijke leidraad is een spreadsheet (losse bijlage) waarin de verduurzamingskansen worden geëxpliciteerd afgezet naar architectuurwaardering en geveltypologie. Na het stappenplan gaan twee bijlagen in op respectievelijk de huidige verduurzamingsaanpak (bijlage 1) en de onderbouwing van de leidraad (bijlage 2).

Mooi Verduurzamen verwerkelijken: stappenplan

Op welke plek, in welk gebouw kunnen we welke renovatievorm toepassen? Het stappenplan ziet er als volgt uit:
Categoriseren
1. Om welke geveltypologie en architectuurorde gaat het?

Alarmeren en inspireren
2. Welke aandachtspunten en voorbeelden geven deze categorieën m.b.t. de verschillende wijzen van aanpak?

Definiëren
3. Welk concept van aanpak gloort als meest kansrijk tov de gestelde opgave en geldende randvoorwaarden? Het is van belang dit concept integraal te definiëren, dus zowel  bouwkundig als installatietechnisch, daar deze twee bij verduurzamen hand in hand gaan.
4. Overleg met de adviseur Mooi Verduurzamen, uitmondend in een advies aan de ontwikkelende partij.

Concretiseren
5. Aanpak uitwerken door ontwerp, inclusief cruciale details als antwoord op de aandachtspunten.
6. Overleg met de adviseur Mooi Verduurzamen, uitmondend in een advies aan de ontwikkeldende partij en de CRK en vooroverleg (indien gewenst/noodzakelijk) in de CRK

Fiatteren
7. Indienen voor Wabo-vergunning
8. Bespreking in de CRK, in aanwezigheid van de adviseur Mooi Verduurzamen

Realiseren
9. Uitvoering van de renovatie

Publiceren
10.Uitgevoerde aanpak vastleggen en toevoegen aan leidraad en opnemen in jaarlijkse projectboek Amsterdam